LünKI - en lütte Piepmatz lehrt Platt as en Kind Audio
Kennt ji LünKI? Dat is en lütt Lünk, de Platt lehrn deit. Un twoors vun sien „Öllern“ Lornz Lorenzen un Aurelie Herbelot. Höört sik so’n beten an na Märkenstünn, oder? Is aver nipp un nau wohr. Dat is natürlich keen echten Lünk. Lornz Lorenzen is Redakteur in’e Platt-Redakschoon vun‘ NDR un hett sik den plietschen Vagel tosamen mit de Computer-Linguistin Aurelie Herbelot utklamüüstert. Un as sik dat för gode Öllern höört, fodert se LünKI ok. Un twoors mit plattdüütsche Wöör. Wat för en Leckerie! LünKI is nämlich en KI-Botchen: en Chat-Bot, de mit künstliche Intelligenz (kort KI) funkschoneert. De kann sien Minsch nich blots verstahn, de kann ok lehrn un sik opletzt sogar mit den Minschen ünnerholen.

LünKI - was ist das?
LünKI ist ein neues Sprachen-Projekt der NDR Plattdeutsch-Redaktion und der Computer-Linguistin Aurelie Herbelot. In dem Begriff steckt das plattdeutsche Wort Lünk für Spatz und KI für Künstliche Intelligenz. LünKI ist nämlich ein kleiner KI-Chat-Bot. Der kleine Spatz wird von den Platt-Redakteuren wie ein Kind gefüttert: Mit plattdeutschen Vokabeln, die er mit Bildern lernt. In der ersten Phase soll er bis zu 50 Vokabeln lernen. Später kann der plietsche Lünk dann ganze Sätze zwitschern – wenn denn alles klappt.
Lornz Lorenzen is Füer un Flamm: „Aurelie is Computer-Linguistin. Se schafft sotoseggen de Brüch twüschen de Spraak vun‘e Maschin un de Spraak vun’e Minschen un dat is total spannend.“ De KI löppt op en Bottchen – nich op en super-groot Rekner, de veel Strom freten deit. De is also sogor nachhaltig. Un dat gifft keen Verbinnen to jichtenseen groot Nettwark, wo all dien Daten utspekuleert warrt.
LünKI warrd mit Biller un plattdüütsche Wöör fodert
Aurelie hett also de Programme schreven un Lornz mutt den lütten Bot nu all’ns bipuuln: „Un dor sünd wi nu an’t Traineern: dat is ganz veel Daten ingeven. So lütte Dialoge mit Symbole, de ik beteken do – also: Dat is en Fleeg, dat is en Maisebber – un denn lehrt he as so’n lütt Baby sotoseggen. De Baby-KI, de kann ja noch nix. Dat is ganz rudimentär. Wi hebbt anfungen mit fofftig Emojis. Dor geiht dat dorüm to seggen: Dat is en Katt un so wieder.“ Egentlich jüst so, as wi dat mit uns Kinner maakt: Rop op’n Schoot, dat Billerbook in’e Hand un denn wiest wi op en Bild un seggt den lütten Buttjer, wat dat is. Nu sitt LünKi nich op’n Schoot, sünnern in‘ Computer. Un ut’e Symbole warrt för em en Welt tosamen schoostert.
In veer Phasen warrt LünKI plietsch
In de Schoolstünn vun den lütten Lünk gifft dat veer Phasen: De eerste fangt mit de eersten 50 Wöör (Nomen) an. LünKI kriggt Biller to sehn un lehrt denn, wat op dat op Bild to sehn is – natürlich op Platt. In de twete Phase kaamt Verben un Adjektive dorto un so peu á peu schüllt dor denn ok al de eersten Twee-Woort-Sätze bi rutsuern. In de letzten beiden Phasen schall de Woortschatz op bet to dusend Wöör wassen. Mit dorbi Pronomen un Sätze, wo ok de Grammatik richtig is. Lornz Lorenzen is al ganz gespannt, wann LünKI dat eerste Mal twisseln deit: „Dat is ganz faszinerend, wenn een markt, dat de so’n Spraak-Verständnis kriggt.“
Un wenn all’ns klappt, denn schall dat avends op de Welle Nord en lütte Radio-Rebeet „LünKI twisselt“ geven. Dor kriegt de Lüüd denn to weten, wat LünKI kann oder wo de Vagel noch nasitten mutt. All dat, wat Lornz Lorenzen nu mit em beleven deit, dat kann een nu al in den LünKI-Blog nalesen: „Dat is en Versöök. Villicht warrd LünKI ok gar nich klöker, dat weten wi all’ns nich“, sineert he.
Dat geiht nich blots üm Spraak, sünnern ok üm Medienkompetenz
Op jeden Fall is de LünKI-Vadder en Hupen klöker wurrn: „Dat geiht jo ok üm dat Verhältnis twüschen de Minschen, de sik dormit befaten. De lehrt wat över de KI und de KI lehrt wat över dat Plattdüütsche. Dat Ziel is villicht, dat wi en KI kriegt, de echt vernünftig Plattdüütsch kann. De groten Översett-KIs, dor is Platt blots so’n Aart Bifang, wenn man fischen deit. Dor is man nich so richtig glücklich mit.“
Un wenn all’ns so richtig lopen deit, denn wüllt se de KI ok in‘ Ünnerricht an’e Scholen mit inbuun. „Denn kann LünKI de Schöler Plattdüütsch bibringen un denn lehrt se ok glieks noch wat över so’n KI. Dat künnt wi uns ganz goot vörstellen.“ Dat geiht also nich blots üm Spraak, dat geiht bavento ok noch üm Medienkompetenz un dorüm, dat dor nich blots so groot KIs mitspelen doot, sünnern ok lütte KIs, wo jedeen mitmaken kann. De nöömt sik denn Open-source.
LünKI kann ok anner lütte Spraken lehrn
Un natürlich geiht dat ok üm de lütten Spraken. Denn LünKI is ja en plietschen Lünk. De kann doch ok anner Spraken lehrn, dor is sik de NDR-Redakteur wiss: „Dat gifft so veel bedrohte Spraken op’e Welt un dor mutt man eben de Erfohren wiedergeven un sik uttuschen. Dat is en ganz spannende Saak un en Alternative to de ganz groten Modelle.“